เลือดกำเดาไหล เมื่อขึ้นสู่ผิวน้ำ

อาการนี้ นักดำน้ำหลายท่านอาจเคยมีประสบการณ์กับ ปัญหานี้มาก่อน หรือ อาจเคยสังเกตุเห็นจากเพื่อนนักดำน้ำ ว่ามีเลือดไหลออกจากจมูก มาขังอยู่ใน nose pocket หรือ skirt ของหน้ากากดำน้ำ . และอาจสงสัยว่า สาเหตุนั้น มาจากอะไร และจะป้องกันอย่างไร

สาเหตุ เกิดจากเยื้อบุโพรงไซนัสที่หน้าผาก ( frontal sinus ) เกิดการฉีกขาด ขณะดำลงสู่ใต้ผิวน้ำ. ปัญหามักเริ่มจากการที่ช่องเปิดของโพรงไซนัส ( sinus ostia ) ที่เปิดเข้าสู่โพรงจมูก มีการอุดตัน . การอุดตันอาจเกิดจากการมีเยื่อเมือกหรือน้ำมูก ไปอุดกั้น ostia นั้นอยู่ เมื่อมีการดำลง ความดันบรรยากาศที่เพิ่มขึ้น ทำให้ปริมาตรของอากาศที่อยู่ในโพรงไซนัส หดตัวลง และ นักดำไม่สามารถปรับความดันภายในโพรงไซนัสนั้นให้เท่ากับบรรยากาศที่เปลี่ยนไปได้ เนื่องจากมีการอุดตันข้างต้น ปริมาตรอากาศที่ลดลง จะทำให้เกิดแรงดึง ไปยังเยื่อบุผิวของโพรงไซนัส ( mucosa ) เป็นผลให้เลือดในหลอดเลือดที่มาเลี้ยงเยื่อบุ มีเพิ่มมากขึ้น จนเกิดอาการบวดของเยื่อบุ จนเมื่อแรงดันบรรยากาศเพิ่มสูงขึ้น ปริมาตรอากาศลดลงมากขึ้น และ แรงดึงที่กระทำต่อเยื่อบุมากขึ้น ในที่สุดเยื่อบุก็จะเกิดการฉีกขาด ทำให้มีเลือดไหลออกมาสู่โพรงไซนัสนั้น . แต่เนื่องจากยังมีการอุดตันของช่องเปิดโพรงไซนัส เลือดจึงถูกขังอยู่ภายใน และยังไม่ไหลออกมา จนกระทั่งเมื่อ นักดำเริ่มว่ายขึ้นสู่ผิวน้ำ เมื่อความดันบรรยากาศเริ่มลดลง อากาศในโพรงไซนัสเริ่มขยายตัว ปริมาตรที่เพิ่มขึ้นจะก่อให้เกิดแรงดันภายในโพรงไซนัสมากพอที่จะ ดันเยื่อเมือกที่อุดอยู่ที่ ostia ให้หลุดออก จึงทำให้เลือดที่ถูกขังอยู่ภายใน ไหลลงสู่โพรงจมูก และ ไหลออกทางรูจมูก จนสังเกตุเห็นได้ อาจจะตั้งแต่ใกล้ถึงผิวน้ำ หรือ ที่ผิวน้ำ

อาการแสดง เริ่มจาก อาการปวดที่เกิดขึ้นบริเวณไซนัสขณะดำลง ซึ่งเป็นอาการแสดงว่า นักดำน้ำท่านนั้น มีปัญหาเรื่องไม่สามารถปรับความดันในโพรงไซนัส ให้เท่ากับความดันบรรยากาศภายนอกที่ความลึกนั้นๆได้ อาการมักเกิดที่บริเวณหน้าผากอันเป็นบริเวณของ frontal sinus . อาการปวดที่พบ มักเป็นลักษณะหน่วงๆ ตึงๆ แน่นๆ อาการปวดนี้จะเบาลง ถ้านักดำเปลี่ยนความลึกมาสู่ระดับที่ตื้นมากขึ้น และ พบว่าจะมีเลือดหรือน้ำมูก ไหลออกมาทางจมูก หรือไหลลงลำคอขณะ ว่ายขึ้นสู่ผิวน้ำ

การป้องกัน - หลีกเลี่ยงการดำน้ำ เมื่อมีการติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนต้น เช่น เป็นหวัด ไซนัสอีกเสบ คออักเสบ ทอลซิลอักเสบ หรือ โพรงจมูกอักเสบเป็นต้น เพราะภาวะเจ็บป่วยดังกล่าว มักมีอาการบวมของเยื่อบุทางเดินหายใจ และมีสารคัดหลัก พวกน้ำมูกและเสมหะ ที่จะนำไปสู่การอุดตันของช่องเปิดโพรงไซนัส ได้ หรือถ้าจำเป็นต้องดำน้ำควรพบแพทย์เพื่อรับยาในการรักษาและควบคุมอาการ อย่างเหมาะสม - การสูบบุหรี่ จะทำให้ เยื่อบุทางเดินหายใจมีการระคายเคือง มีสารคัดหลั่งมาก และ ทำให้การปรับความดันในไซนัส ในหูชั้นกลางเป็นไปได้ยากกว่าปกติ - หากมีโรคประจำตัวพวกภูมิแพ้ ที่มีอาการคัดจมูก บ่อยๆ อาจต้องควบคุมด้วยการใช้ยาพ่นจมูกกลุ่มที่เป็น steroid อย่างต่อเนื่องสม่ำเสมอ ก่อนการไปดำน้ำ - การดำลงสู่ผิวน้ำ แนะนำให้ ดำลงในลักษณะ feet - first จะเหมาะสมที่สุด เพราะ จะปรับแรงดันในช่องหูและโพรงไซนัสต่างๆ ได้ง่ายกว่า head - first มาก - การซื้อยาลดน้ำมูกหรือยาแก้แพ้รับประทานเอง แนะนำให้ปรึกษาแพทย์เวชศาสตร์ใต้น้ำ จะปลอดภัยที่สุด แต่หาก จำเป็นต้องซื้อมาทานเอง แนะนำ ให้เลือกตัวที่ไม่ออกฤทธิ์ ที่ทำให้เกิดอาการง่วงซึม เพราะจะเป็นอันตรายเมื่อฤทธิ์ยาไปเสริมฤทธิ์กันกับ nitrogen nacrosis - หากมีข้อสงสัย หรือ อาการที่เป็นบ่อยและรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์เวชศาสตร์ใต้น้ำ ครับ